Türk-Amerikan ilişkilerinde masada neler var?

 

Nur Özkan Erbay -1/16/2013-Washington

USASABAH

ABD Başkanı Obama ikinci dört yıllık görev süresine birkaç gün sonra resmen başlamış olacak. Dış politikada hayli yoğun bir gündeme girecek olan ABD yönetimini özellikle Türk-Amerikan ilişkileri ve bölgesel konular bağlamında da yoğun bir temas ve istişare trafiği bekliyor.

Zira  Türkiye-ABD ilişkilerindeki gündemin  Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın henüz kesin tarihi belli olmayan ancak  kısa bir süre sonra Washington’a yapması muhtemel ziyaret ile daha da hareketlenmesi bekleniyor.  Obama’nın Başkanlık yemin töreninin ardından gerçekleşmesi beklenen ziyarette iki lider arasında yapılacak görüşmelerde ön plana çıkabilecek önemli  başlıklara ve iki ülkenin bu konularda durduğu pozisyonlara ilişkin kısa bir ufuk turu yapmakta fayda var.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre halihazırda iki ülke arasında ağırlıklı olarak mesai harcanan konular; Suriye,  Patriotların konuşlandırılması, İran, Irak, Güny Asya, Balkanlar ve Arap baharı bağlamında tüm Orta Doğu. Bunların yanında enerji konuları her zamanki gibi ikili görüşmelerde önemki yer tutuyor. Öte yandan Türkiye ve ABD üç ülkede yakın zaman içerisinde gerçekleştirelecek seçimleri yakından takip ediyor. Bu ülkeler İsrail, Ermenistan ve Güney Kıbrıs olarak sıralanıyor.

Obama yönetiminin dış politikadaki ana gündem maddesinin Suriye olduğunu belirten diplomatik kaynaklar, Amerikan yönetiminin bundan sonraki dönemde bu konuda daha net politikalar ortaya koyabileceğini tahmin ediyor.  Bunun yanında, ABD’li uzmanların Esed rejiminin 6 ay içerisinde sonunun geleceğini öngörüsünde bulunduğuna  işaret eden kaynaklar, Esed rejiminin ülke genelinde kontrolü büyük ölçüde kaybettiğine dikkat çekiyor.  Diğer yandan ABD’nin Nusra Cephesini terör örgütü listesine almasındaki zamanlama konusunda Türkiye’nin aynı değerlendirmeyi paylaşmadığını belirten kaynaklar, Nusra’dan ziyade Esed’in halkına yaptığı zulüm ve ülkesini savaşa sürüklediği gerçeğinin odak noktası olarak alınması gerektiğini vurguluyor.

Öte yandan, Türkiye-ABD ilişkilerinin Obama’nın ilk dört yılına tekamül eden son 4 yılına bakıldığında ortak çıkarlar zemininde sürekli iyiye giden bir ivme kaydettiğini belirtilirken Türkiye’nin özellikle Hagel ve Kerry’nin savunma ve dışişleri bakanlıklarına adaylıklarına oldukça olumlu baktığını ifade ediliyor. Bunda da her iki adayın da Türkiye’yi ve bölgeyi uzun yıllardır yakinen tanıyan ve bilen tecrübeli siyasetçiler olmalarının etkili olduğu kaydediliyor.

Diğer bir önemli konu  İran. Türkiye ve ABD’nin İran konusunda aynı sayfada yer aldığı biliniyor. Yine bu konuda Türkiye’nin her zaman siyasi çözümden yana tavır aldığını ve askeri bir çözümü mümkün görmediğini ifade eden diplomatik kaynaklara göre ABD de siyasi çözümün sağlanması konusunda Türkiye ile  aynı görüşleri paylaşıyor.

Irak konusuna gelindiğinde ise Türkiye ve ABD’nin bakış açıları ülkenin refahı, ulusal güvenliği ve istikrarının sağlanması hedefi doğrultusunda farklılık göstermiyor. Özellikle son dönemde Kuzey Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatı konusunda ABD yönetiminden “Bağdat yönetiminden bağımsız hareket edilmesin” minvalinde mesajlar gelmişti. Diplomatik kaynaklar bu konuda ABD ve Türkiye arasında yer yer değerlendirme farklılıkları olsa da gerek Irak gerekse bölge dengelerinin korunması doğrultusunda aynı hedeflere doğru haraket ettiğini belirtiyor.

ABD’nin Türkiye ile ilgili gündeminde halihazırda önemli bir yer tutan ve önümüzeki dönemdeki görüşmelerde en üst sıralarda yer alacak konu Türkiye-İsrail ilişkilerinin akıbeti.  Türkiye ve İsrail’in bir normalleşme sürecine girebilmesi için Türkiye’nin kapıyı her zaman açık tuttuğu ancak şartlarından asla taviz vermediğini ve bu konuda zik zak çizmediğini kaydeden diplomatik kaynaklar, normalleşme süreci doğrultusunda zaman zaman görüşmelerde bulunulduğu, bu görüşmelerin yine geçerli olabileceğini aktarıyor. Açık kapı bırakılırken, Türkiye’nin ortaya koyduğu şartların da geçerliliğini koruduğu vurgulanırken bugüne kadarki süreçte Türkiye’nin taleplerinin yerine getirilmesinde İsrail tarafında siyasi irade eksikliğinin başgösterdiği, ülkedeki seçimler sonrasında bu iradenin ortaya konulup konulmayacağının görüleceğini belirtiliyor.

Türkiye-ABD gündemindeki bir diğer önemli konu ise İmralı ile yürütülen müzakere ve terörle mücadele süreci. Özellikle son dönemde Türkiye’nin terörün sona erdirilmesi yolunda İmralı ile başlattığı görüşme sürecinin ABD yönetimi tarafından yakından izlendiği  biliniyor. Washington bu konuda süreci desteklediğini belirten bir dizi açıklama da yaptı.

Yine diplomatik kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, ABD sürece desteğini teyid ederken iki ülke aynı zamanda terörle mücadele konusundaki mutabakatını da sürdüyor. Kaynaklar terörle mücadele konusunda ABD’nin Türkiye’ye önümüzdeki dönemdeki desteğinin artırmasının beklendiğini ifade ediyor.

Sonuç olarak, ABD’de ikinci Obama dönemine girilirken Türkiye-ABD ilişkilerini de her zamanki gibi yoğun  bir gündem bekliyor. Bir yandan Suriye’de Esed’in sonuna yaklaştığına ilişkin öngörüler ağırlık kazanırken bunun başta Türkiye, İran, Irak ve tüm bölgeye yansımaları Türk-Amerikan ilişkilerinin önümüzdeki dönemdeki birinci gündem maddesini oluşturacak görünüyor.

Yeni dönemde ABD ve Türkiye, küresel ve bölgesel ölçekteki politikalarının devamlılığı bakımından yoğun bir mesai harcayak. Bu anlamda ABD ve Türkiye’nin Irak ile ilişkileri ve bu ülkedeki çıkarları,  Arap Baharı sonrası şekillenen Orta Doğu-Kuzey Afrika coğrafyasında her iki ülkenin rolü, İran ile ilişkilerde diplomasinin kalıcılığı, İsrail’in yeni Orta Doğu politiği bağlamında Türkiye ve ABD dış poltikasındaki yeri, Rusya ile ilişkiler, Orta Asya, Kafkaslar ve enerji koridoru gibi ana başlıklar ortak gündemin üst sıralarında olmaya devam edecek.

http://www.usasabah.com/Yazarlar/nur_ozkan/2013/01/16/turkamerikan-iliskilerinde-yogun-bir-gundeme-giriliyor